Hieke de Zeeuw

Omgaan met moeilijke mensen is eenvoudig als je vasthoudt aan één gedachte: iedereen was ooit klein en onschuldig en daarvan is altijd nog wel iets terug te vinden. Laat je verbeelding spreken en iedere confrontatie wordt een vrolijke gebeurtenis in je eigen hoofd. Het beste werkt dat met een tegendraadse puber die dagelijks het bloed onder je nagels vandaan haalt. Ik ken er eentje die permanent is vastgeplakt aan een laptop,  in directe verbinding met 813 vrienden.

 ‘Nee, ik heb nu geen tijd voor de afwasmachine want ik ben in een belangrijk gesprek. Even wachten mama, ben even druk. Stil. Wat zeg je? Ja, ik heb inderdaad een bestelling bij H&M gedaan. 200 Euro? Geen saldo? Even wachten. Zeg, wie brengt mij zo eigenlijk naar training?’ Als de scheidsrechter even niet kijkt  steekt ze Nigel de Jong naar de kroon. Minstens twee keer per maand komt er van school een brief waarmee ik op de hoogte word gesteld van het feit dat ze in de les is verwijderd wegens wangedrag. Daarop stel je de huiselijke vrede op de proef door passende maatregelen te treffen. Bijvoorbeeld door te zeggen: ‘Jij mag  op oudejaarsavond niet uit.’ Ik noem maar een dwarsstraat. Soms ben je het even vergeten, maar ze is genetisch identiek aan het vrolijke kleutertje dat  als grootste hobby het tekenen van konijnen had. Ze zat nooit stil en kon als ze moe was krijsen alsof het einde van de wereld nabij was. Nu vliegen op zo’n moment de sporttassen door de keuken. Maar daarna valt ze heel lief in slaap. Maakt niet uit waar. Echt, ze is dezelfde, alleen de buitenkant ziet er anders uit.

Bij mensen die je na staan en die je al lang kent, weet je hoe zij ouder worden en rimpels krijgen, moe zijn en daarom kortaf reageren. Toch heeft iedereen zijn hele leven lang ongeveer de genetische samenstelling als bij zijn geboorte. Uitstraling, temperament,  de manier waarom iemand beweegt of contact maakt; in wezen verandert er niks, ook al laat de tijd zijn sporen achter. Wat afleidt is de buitenkant. Een nieuwe moedervlek, ongelukkig kijkende ogen, geverfde haren of een tic. Zelfs van het meeste vervelende gedrag kun je altijd vaststellen: dat zat er vroeger al in. Op het schoolplein ontfutselde zij, als de juf even niet oplette, de mooiste voetbalplaatjes bij de kleinste kinderen.

Bij moeilijke mensen die iets verder van je af staan, is het ingewikkelder je een voorstelling te maken van hun tijd in de zandbak. Het vraagt iets meer fantasie maar het is beslist te moeite waard. Een veilig gevoel is voor de meeste mensen essentieel om hun prettige kanten te laten zien. Hun jeugd is vaak een bron van prettige herinneringen. Slaag je er in mensen dat veilige gevoel terug te geven, dan wordt iedere bullebak opeens een stuk gezelliger. Vervelend gedrag ga je effectief te lijf met tactieken uit de school van Benjamin Spock. De deelnemer aan de vergadering die steeds maar weer probeert het anders dan anders te doen? Dat was vast dat jongetje dat op verjaardagsfeestjes aan tafel zei: ‘Ik lust geen pannenkoeken. Nee, en ook geen friet.’ En wat deed je dan ook al weer? Dan zei je: ‘Voor jou smeer ik een lekkere bruine boterham met kaas.’ Vrij vertaald: ‘Ik stel voor dat jij komende weken de leiding van dit project op je neemt. We zien graag een planning en een draaiboek en horen wat wij eventueel kunnen bijdragen. ‘  Bij demente ouderen is het belangrijk zo veel als mogelijk hun vertrouwde omgeving in tact te laten. Ze raken snel van slag als er dingen in het dagelijks leven ineens veranderen. Vroeg opstaan schijnt bij een hoog bejaarde die gewend is om uit te slapen het totale dag en nachtritme verstoren. Inspelen op gewoontes die verankerd zijn in de genen van mensen is goed voor een prettige verstandhouding. Slaag je er in de juiste sleutel naar vroeger te vinden, dan wordt omgaan met moeilijke mensen een stuk gemakkelijker.