Door Hieke de zeeuw
Miljoenen euro´s geven bedrijven en organisaties uit aan het werven van jonge werknemers. Het binnenhalen van deze zogenaamde generatie Y is één, maar het vasthouden is de andere grote uitdaging voor de komende jaren. Wie ervaring heeft met de generatie die is opgegroeid met internet weet dat het contrast met werknemers van boven de 40 jaar (generatie X en babyboomers) groot kan zijn. En dat leidinggeven aan een team met jonge en oudere werknemers, niet altijd gemakkelijk is. Het vraagt een nieuw type leiderschap die ook in multiculturele organisaties goed kan uitpakken.
Protestgeneratie
Nieuwe generaties ontstaan op breukvlakken in de tijd. Bijvoorbeeld onder invloed van economische crisis, nieuwe technologische mogelijkheden, oorlog of andere ingrijpende gebeurtenissen. ´´En iedere generatie bezit op een bepaalde manier innoverend vermogen,´´ stelt Aart Bontekoning, organisatiepsycholoog en gepromoveerd aan de Universiteit in Tilburg op het proefschrift Generaties in Organisaties. ‘’Er zijn allerlei indelingen voor generaties, maar op de werkvloer hebben we nu nog te maken met drie globale groepen. Allereerst is er de Protestgeneratie, geboren vlak na de tweede wereldoorlog en vanaf 1965 grote invloed op de organisatiecultuur. De babyboomers hebben nog steeds een grote invloed, maar deze neemt wel af. Babyboomers zijn gericht op het creëren van draagvlak, idealiseren en aanbrengen van structuur in organisaties. De rolmodellen voor deze generatie, zoals Herman Wijffels of Wim Kok, verdwijnen steeds meer naar de achtergrond. In het dagelijks leven neemt de volgende generatie het roer over: de generatie X met rolmodellen als Wouter Bos, Jan-Peter Balkenende en andere veertigers. Dat moet ook, want een aantal kenmerkende elementen van de cultuur van de babyboomers, zoals het polderen aan een grote vergadertafel en communicatie via enkele massamediale kanalen, past niet meer in deze tijd waarin de communicatie via talrijke kanalen, met verschillende afzenders, meningen beïnvloeden’’.
Economische crisis
De generatie X wordt ook wel de verloren generatie genoemd. Ze betraden de arbeidsmarkt in de jaren tachtig, op een moment van economische crisis en hoge werkloosheid. Velen van hen moesten een baan accepteren onder hun opleidingsniveau. Deze generatie heeft geleerd, door de omstandigheden, zich aan te passen aan de mogelijkheden. Ze zijn meer gericht op persoonlijke ontwikkeling en kwaliteit en minder op grote idealen, zoals hun ouders. D generatie X werkt volgens Bontekoning aan een nieuw Hollands model, dat is afgestemd op een multiculturele, multidisciplinaire en multigenerationele maatschappij. Vertegenwoordigers van de generatie X zijn een onopvallende generatie maar staan veel meer tussen de mensen. Zij zijn geschikt als leider in meer multiculturele organisaties, ze zijn veel beter in staat verschillen te waarderen en constructief te benutten. Dat gaat allemaal ´stil en onopvallend´, zonder de bekende bombarie van de babyboomers, maar is van groot belang voor het klaar maken van organisaties voor de komst van een heel nieuw type werknemers.
Sceenagers
Deze generatie, geboren vanaf 1970, heet generatie Y, of heel toepasselijk, screenagers. Ze is gericht op persoonlijke ontwikkeling, wil graag concrete resultaten en genereert interactief kennis. Om deze generatie met hun specifieke kenmerken te laten gedijen, is het dus van belang dat er in organisatie ruimte is voor hun manier van werken. Lukt dat, dan is ook deze generatie trouw en bij lange na niet de stereotype jobhopper zoals vaak wordt gedacht. En kunnen hun ideeën de organisatie veel goeds opleveren. Generatie Y is heel divers. De nieuwste lichting uit deze categorie, de generatie Einstein (geboren na 1990) staat nu op de stoep van organisaties. De tijd zal leren in hoeverre deze generatie verschilt van de voorgaande. Het is de generatie waarbij het online zijn een deel van hun leven is. Iedereen is altijd ‘dichtbij’, privé en zakelijk lopen meer dan ooit door elkaar.
Door de economische crisis dreigt voor een deel van de jonge mensen echter hetzelfde als bij de generatie X. Door de slechte positie op de arbeidsmarkt passen zij zich aan aan de bestaande bedrijfscultuur en zullen hun hoofd minder boven het maaiveld durven uitsteken. Babyboomers die in deze nieuwe generatie iets van zichzelf terugzien, vinden dat vaak teleurstellend: ‘Grote mond, maar als het er op aankomt, laten ze het er bij zitten’. Dit negatieve stempel is een gemiste kans. Jonge mensen weten vaak intuïtief waar nieuwe werkwijzen nodig zijn. Echter, zij hebben (nog) niet de vaardigheden om die nieuwe ideeën daadwerkelijk te realiseren. Ze weten onvoldoende hoe om te gaan met organisatiestructuren, verschillende meningen en de organisatie cultuur. Jongeren worden daarom soms over- en soms onderschat. Zij hebben de oudere werknemers nodig om hun ideeën uit te voeren. De generatie X kan daarbij de verbindende factor zijn.
Respect
Vaak wordt uitgegaan van de verschillen tussen generaties. Dat plaatst mensen onnodig in hokjes. Want onderzoek wijst ook uit dat er juist veel overeenkomsten zijn. Sleutelwoord in het omgaan met diverse generaties is respect. Amerikaans onderzoek (Achieve Global) wijst bijvoorbeeld uit dat iedere medewerker, ongeacht de leeftijd, respect en waardering wil van zijn of haar leidinggevende. De jongere generatie wil waardering voor hun ideeën en serieus genomen worden. De oudere werknemer wil dat zijn mening het gewicht krijgt die het in zijn of haar ogen verdient. Daarnaast blijven financiële zekerheid, voldoende doorgroeimogelijkheden en het kunnen aangaan van nieuwe uitdagingen voor iedereen van belang. Een manager die respectvol omgaat met medewerkers kan iedere generatie aan zich binden. Door een sfeer te creëren waarin samenwerking gedijt, komen ieders unieke eigenschappen tot zijn recht.
Dit artikel verscheen eerder op het kenniscentrum www.innovatiefinwerk.nl.